Thư 16
Cháu Wormwood thân mến!
Trong lá thư trước, cháu có nói qua việc bệnh nhân vẫn tiếp tục đi lễ chỉ ở một nhà thờ từ khi qui đạo và anh ta cũng không hoàn toàn hài lòng lắm. Cháu có ý muốn nói gì? Tại sao chú không có bản báo cáo nào về những lý do khiến anh ta trung thành với nhà thờ của giáo khu? Cháu có biết rằng trừ khi do sự thờ ơ lãnh đạm thì đó là một triệu chứng rất xấu không? Chắc chắn cháu biết nếu không chữa khỏi bệnh đi nhà thờ của một người thì điều tốt nhất kế tiếp là cho anh ta đi khắp vùng lân cận để tìm nhà thờ thích hợp nhất, cho đến khi nào anh ta trở thành một người sành sỏi về nhà thờ. Tại sao phải làm như vậy là điều rất rõ ràng. Đầu tiên, tổ chức giáo khu luôn luôn phải là mục tiêu của sự tấn công vì vốn là một hợp nhất về nơi chốn chứ không về sở thích, nó sẽ đem mọi người ở mọi tầng lớp và tâm lý đến với nhau trong sự hợp nhất mà Kẻ Thù mong muốn.
Mặt khác, việc nhóm họp các tín đồ, biến mỗi nhà thờ thành một loại câu lạc bộ và rồi nếu mọi sự phát triển tốt đẹp, thì sẽ thành một nhóm, một bè phái. Thứ hai, việc đi tìm một nhà thờ thích hợp biến một người thành một nhà phê bình trong khi Kẻ Thù chỉ muốn người ấy là một môn đồ. Kẻ Thù cũng không lên án thái độ phê phán của một tín đồ, nếu phê phán hiểu theo ý nghĩa là bác bỏ những gì giả trá và vô ích nhưng Hắn muốn một thái độ hoàn toàn không phê phán hiểu theo nghĩa là không đánh giá. Hắn không muốn người tín đồ bỏ phí thời gian để suy nghĩ về những gì mình bác bỏ nhưng mở lòng ra đón nhận một cách khiêm nhường và không bình luận bất cứ thức ăn thuộc linh nào được ban cho. Thái độ như vậy, đặc biệt là khi nghe bài giảng, sẽ tạo ra điều kiện (hết sức bất lợi cho chiến thuật của chúng ta) để cho những điều tầm thường nhạt nhẻo cũng có thể đến được với linh hồn của con người. Không một bài giảng hay một cuốn sách nào, nếu được nhận trong điều kiện tương tự lại không nguy hiểm cho chúng ta. Vì vậy cháu phải tăng cường hoạt động và cho cái anh chàng ngớ ngẩn đi vòng quanh các nhà thờ lân cận càng sớm càng tốt.
Chú đã xem hồ sơ lưu trữ về hai nhà thờ gần nhà anh ta nhất. Cả hai đều có những điểm thuận lợi. Mục sư nhà thờ thứ nhất lâu nay cứ hạ thấp đức tin để cho hợp với trình độ của một Hội thánh bị xem là vô tín và cứng lòng đến độ bây giờ chính ông là người làm cho các tín đồ của mình ngỡ ngàng vì sự vô tín của ông chứ không phải ngược lại. Ông đã phá hoại niềm tin Cơ đốc trong nhiều linh hồn. Cách ông hướng dẫn những buổi lễ cũng hết sức tuyệt vời. Để giảm mọi 'khó khăn' cho những tín đồ, ông đã bỏ việc đọc Kinh Thánh và những Thi thiên qui định. Bây giờ ông chỉ quanh đi quẩn lại với 15 Thi thiên và 20 bài học ưa thích nhất của mình mà không hề ý thức được điều đó. Chúng ta không còn phải sợ bất cứ lẽ thật nào khác có thể đến với ông cũng như bầy chiên của ông qua Kinh Thánh. Nhưng có lẽ bệnh nhân của cháu cũng không đần độn đến độ đi lễ tại nhà thờ này hay là chưa đến độ?
Tại nhà thờ kia chúng ta có Cha Spike. Các thính giả của ông thường ngỡ ngàng trước những quan điểm của ông - hôm nay ông gần như người theo chủ nghĩa Vô sản và hôm sau thì cũng không xa chủ nghĩa Phát-xít thần quyền - hôm nay là một học giả và hôm sau sẵn sàng chối bỏ toàn bộ lý trí con người - hôm nay chìm đắm trong chính trị và ngày hôm sau tuyên bố là mọi quốc gia trên thế giới đều ở dưới “sự phán xét”. Đương nhiên chúng ta nhìn thấy được sợi dây liên lạc giữa những ý tưởng trên: đó chính là sự căm thù. Ông ta không thể nào giảng bất cứ điều gì mà không được định trước là để gây kinh hoảng, buồn phiền, bối rối và nhục nhã cho cha mẹ mình và bạn bè của họ. Với ông ta một bài giảng mà được những người như vậy chấp nhận thì cũng nhạt nhẻo không kém gì một bài thơ con cóc. Cũng có một mầm mống dối trá đầy hứa hẹn trong ông ta; chúng ta đang dạy ông ta nói "Đây là những sự dạy dỗ của Hội thánh" khi lẽ ra ông ta phải nói "Tôi tin rằng tôi đã đọc điều này của tác giả Muritain hay tác giả nào đó". Nhưng chú phải báo trước cho cháu rằng ông ta có một khuyết điểm rất tai hại: ông thật sự tin tưởng. Và điều này có thể làm hỏng mọi sự.
Nhưng cả hai nhà thờ trên cùng có chung một điểm thuận lợi - cả hai đều là những nhà thờ có bè phái. Chú nghĩ là đã báo trước cho cháu rằng, nếu không thể ngăn cản bệnh nhân đi nhà thờ thì ít nhất cũng phải khiến anh ta sốt sắng tham gia vào một phe nhóm nào. Chú không muốn nói gì về vấn đề học thuyết; về vấn đề này anh ta càng hâm hẩm chừng nào thì càng tốt chừng ấy. Và chúng ta cũng không hề định dựa vào những học thuyết để gieo rắc sự hiềm thù. Khơi dậy sự thù ghét giữa những người nói 'Lễ Misa' với những người nói 'Tiệc Thánh' khi cả hai phe cùng không có khả năng để phân biệt giữa học thuyết của Hooker và của Thomas Aquinas thì thú vị hơn nhiều. Và những vật hết sức tầm thường như những ngọn nến, quần áo và những thứ linh tinh khác là mảnh đất tuyệt vời cho những hoạt động của chúng ta. Chúng ta đã cất ra khỏi tâm trí con người tất cả những gì mà tên Phao-lô thâm độc dạy dỗ về thức ăn và những điều không quan trọng khác - như là người mạnh phải giúp đỡ cho những người có lương tâm yếu đuối - chắc cháu nghĩ là bọn chúng sẽ không thể không thấy cách ứng dụng điều này. Cháu chờ đợi thấy tín đồ Tin Lành quì xuống và làm dấu thánh giá vì sợ rằng lương tâm yếu đuối của người anh em Công giáo bị vấp phạm bởi sự thiếu tôn kính của mình và người tín đồ Công giáo thôi làm những điều nêu trên vì sợ lôi kéo người anh em Tin Lành của mình vào trong sự thờ hình tượng. Đây là điều đã có thể xảy ra nếu không có công sức lao động liên tục của chúng ta. Nếu không có chúng ta thì tính chất khác biệt trong nghi thức của Giáo hội Anh quốc đã có thể trở thành một nhà ươm cây thật sự cho những bông hoa nhân ái và khiêm nhường.
Chú thân yêu của cháu.
Screwtape
