THƯ 25
Cháu Wormwood thân mến!
Điều thật sự gây phiền toái cho chúng ta là nhóm mà anh bệnh nhân của cháu đang leo lên là một nhóm Cơ đốc thuần túy. Đương nhiên mỗi người có những quan tâm riêng nhưng mối liên hệ chung vẫn là Cơ đốc giáo. Nếu như bọn con người phải trở thành Cơ đốc nhân thì điều chúng ta muốn là giữ chúng trong tâm trạng mà chú gọi là Cơ đốc giáo và... Cháu hiểu chứ: Cơ đốc giáo và cuộc khủng hoảng; Cơ đốc giáo và tâm lý học hiện đại; Cơ đốc giáo và trật tự mới, Cơ đốc giáo và sự chữa bệnh bằng đức tin, Cơ đốc giáo và chế độ ăn chay, Cơ đốc giáo và sự đời mới trong cách đánh vần. Nếu bọn chúng phải trở thành Cơ đốc nhân hãy để chúng là Cơ đốc nhân với một sự khác biệt nào đó. Hãy thế vào bằng một thời trang nào đó nhuốm màu Cơ đốc. Hãy sử dụng sự ghê tởm những điều quen thuộc cũ mèm.
Sự ghê tởm những điều quen thuộc cũ mèm là một trong những đam mê có giá trị nhất mà chúng ta đã làm nảy sinh trong lòng của con người. Đây là nguồn bất tận của các tà giáo, của các lời khuyên nhủ rồ dại, của sự thiếu chung thủy trong hôn nhân và của sự tráo trở trong tình bạn. Bọn con người sống trong thời gian và kinh nghiệm thực tế cách liên tục. Để kinh nghiệm nhiều về thực tế họ phải kinh nghiệm nhiều điều khác nhau, nói cách khác, họ phải kinh nghiệm sự thay đời nên Kẻ Thù (vốn là người theo chủ nghĩa khoái lạc) đã biến sự thay đời thành một niềm vui cũng y như Hắn đã làm với sự ăn uống vậy. Nhưng vì rằng Hắn không muốn bọn con người xem sự thay đời hay sự ăn uống như một cứu cánh nên Hắn làm quân bình tính ưa thích sự thay đời bằng tính ưa thích sự lâu dài. Để làm thoả mãn cả hai ước muốn này trong chính vũ trụ Hắn tính ra, Hắn đã kết hợp sự thay đời và sự cố định trong điều chúng ta gọi là: Nhịp điệu. Hắn làm ra nhiều mùa, mùa này khác mùa kia nhưng lại vẫn là mùa của một năm, cho nên mùa xuân luôn được coi là một sự mới lạ nhưng đồng thời cũng là sự lặp lại của một đề tài muôn thuở. Hắn cho Hội thánh một niên biểu, những buổi kiêng ăn tiếp nối với những buổi lễ tiệc, nhưng năm nào thì cũng giống như vậy.
Chúng ta đã sử dụng thú vui ăn uống để biến thành thói tham ăn thì cũng vậy, chúng ta sử dụng thú vui thích thay đời tự nhiên biến thành đòi hỏi những gì mới lạ tuyệt đối. Đòi hỏi điều mới lạ là tác phẩm của chúng ta. Nếu chúng ta lơ là nhiệm vụ của mình, thì bọn con người không chỉ hài lòng mà còn thấy vui thỏa trước sự hòa hợp của cái mới lạ với cái quen thuộc của những bông tuyết rơi vào tháng giêng này, mặt trời mọc buổi sáng này và bánh qui định của Giáng sinh này. Trong khi chờ đợi để được chúng ta dạy dỗ tốt hơn, bọn trẻ con hoàn toàn sung sướng với việc xoay vòng theo mùa của các trò chơi, trò chơi đánh bi tiếp nối trò chơi nhảy cừu cũng như là mùa thu tiếp nối với mùa hè vậy. Chúng ta chỉ có thể duy trì được sự đòi hỏi thay đời đến vô tận hay không nhịp điệu, bằng những cố gắng không ngừng mà thôi.
Đòi hỏi này rất có giá trị về nhiều phương diện. Trước hết nó làm giảm đi niềm vui và làm tăng lên sự ham muốn. Vui thú những điều mới lạ do bản chất của nó, hoàn toàn lệ thuộc vào qui luật những sự trở lại kém vui dần. Và để duy trì sự vui thú này thì mất rất nhiều tiền, cho nên ham thích niềm vui đưa đến tính bần tiện hay nỗi bất hạnh hay cùng lúc cả hai. Và ham muốn càng tăng thì sẽ nuốt trọn những niềm vui vô hại càng nhanh, để rồi quay sang những vui thú mà Kẻ Thù cấm đoán. Do đó bằng cách đẩy mạnh nỗi ghê tởm những điều cũ kỹ quen thuộc, chúng ta đã khiến nghệ thuật trở nên bớt nguy hiểm hơn trước rất nhiều. Những nghệ sĩ có tài cũng như bất tài cứ bị lôi cuốn vào những quá độ ngày càng mới lạ của tính chất khiêu dâm, điên rồ, độc ác và kiêu ngạo. Và sau cùng lòng ham muốn sự mới lạ rất cần thiết, nếu chúng ta muốn đưa ra những mốt thời trang.
Đòi hỏi này rất có giá trị về nhiều phương diện. Trước hết nó làm giảm đi niềm vui và làm tăng lên sự ham muốn. Vui thú những điều mới lạ do bản chất của nó, hoàn toàn lệ thuộc vào qui luật những sự trở lại kém vui dần. Và để duy trì sự vui thú này thì mất rất nhiều tiền, cho nên ham thích niềm vui đưa đến tính bần tiện hay nỗi bất hạnh hay cùng lúc cả hai. Và ham muốn càng tăng thì sẽ nuốt trọn những niềm vui vô hại càng nhanh, để rồi quay sang những vui thú mà Kẻ Thù cấm đoán. Do đó bằng cách đẩy mạnh nỗi ghê tởm những điều cũ kỹ quen thuộc, chúng ta đã khiến nghệ thuật trở nên bớt nguy hiểm hơn trước rất nhiều. Những nghệ sĩ có tài cũng như bất tài cứ bị lôi cuốn vào những quá độ ngày càng mới lạ của tính chất khiêu dâm, điên rồ, độc ác và kiêu ngạo. Và sau cùng lòng ham muốn sự mới lạ rất cần thiết, nếu chúng ta muốn đưa ra những mốt thời trang.
Việc sử dụng các trào lưu trong lãnh vực tư tưởng nhằm khiến bọn con người không lưu
tâm đến những nguy cơ thật đang đe dọa chúng. Chúng ta hướng dẫn mỗi thế hệ lớn tiếng phản đối những thói hư tật xấu không hề đe dọa nó và tán thành đức hạnh gần gũi nhất với thói xấu mà chúng ta đang có để biến thành nét đặc trưng của thế hệ đó. Chiến thuật của chúng ta là cho bọn chúng ôm bình chữa cháy, chạy cuống cuồng đến những nơi đang có lụt lội và túm tụm lại ở một phía của chiếc tàu đang gần chìm. Nhờ chúng ta mà khi tất cả bọn chúng đang trở thành thế gian và hâm hẩm thì thuyết giảng về những nguy cơ của lòng nhiệt thành là đúng điệu. Một thế kỷ sau khi bọn chúng chỉ sống bằng cảm xúc thì lớn tiếng phản đối sự hiểu biết bằng lý trí là rất hợp thời. Trong các thời đại của bạo lực thì cảnh giác tính đa cảm, trong thời đại của sự tự trọng, đứng đắn và khi mọi người đua nhau để làm nô lệ hay nhà độc tài thì chúng ta hãy biến chủ nghĩa tự do thành ông ba bị đáng sợ.
Nhưng chiến thắng to lớn nhất là nâng sự ghê tởm "những điều cũ kỹ quen thuộc" thành một triết học để cho những điều vô nghĩa trong tâm trí đẩy mạnh sự hủy hoại ý chí. Chính tại đây mà tiến triển chung hay đặc điểm lịch sử của nền tư tưởng mới Âu châu (phần lớn là tác phẩm của chúng ta) trở nên hết sức hữu ích. Kẻ Thù yêu những điều bình thường. Theo sự hiểu biết của chú thì đứng trước một phương cách hoạt động được đưa ra Hắn muốn bọn con người đặt những câu hỏi hết sức đơn giản như: "Điều này có công bình không? Có khôn ngoan không? Có thể làm được không?". Nếu chúng ta cứ bắt bọn con người hỏi: "Điều này có phù hợp với trào lưu chung của thời đại chúng ta không? Đây là một tiến bộ hay thụt lùi? Có phải đây là hướng tiến lên của lịch sử không?" thì bọn chúng sẽ lơ là những câu hỏi xác đáng. Và những câu hỏi bọn chúng đặt ra đương nhiên không trả lời được vì chúng không biết gì về tương lai và tương lai ra sao tùy thuộc rất nhiều vào những lựa chọn mà chúng đang nhân danh tương lai để làm. Và trong khi tâm trí chúng đang lòng vòng như vậy, chúng ta có nhiều cơ hội hơn để lẻn vào và hướng chúng đến những hành động mà chúng ta đã quyết định chọn. Và thế là phần lớn công việc tự động được hoàn tất. Trước đây bọn con người biết có một số thay đời đem lại ích lợi, một số khác đem đến tai hại và có một số thì không đưa đến kết quả nào, nhưng bây giờ chúng ta đã cất bỏ phần lớn sự hiểu biết này. Chúng ta đã thế tĩnh từ tình cảm “ứ đọng” vào chỗ tĩnh từ mô tả “không thay đổi”. Chúng ta đã huấn luyện bọn chúng nghĩ đến tương lai như một miền đất hứa mà chỉ một số anh hùng được ưu đãi đến được, chứ không phải là điều mà mọi người, dù là ai hay làm gì đi chăng nữa, đều đi đến với tốc độ 60 dặm trong 1 giờ.
Chú thân yêu của cháu.
Screwtape
