Thư 11
Cháu Wormwood thân mến!
Rõ ràng là mọi sự đang tiến triển cách tốt đẹp. Chú đặc biệt vui mừng khi được tin hai người bạn mới đã cho bệnh nhân của cháu làm quen với cả nhóm bạn của họ. Theo hồ sơ lưu trữ của chúng ta thì đây là những người rất đáng tin cậy, theo thế gian triệt để và có đầu óc nhạo báng nhạy bén và mặc dù chẳng có một tội ác nào rõ ràng nhưng hiện đang bình thản, thoải mái tiến về nhà Cha chúng ta. Cháu nói rằng họ cười rất nhiều phải không? Chú hy vọng cháu không nghĩ rằng cười như vậy là luôn luôn có lợi cho chúng ta. Đây là một điểm cần được lưu ý.
Chú chia những nguyên nhân gây ra nụ cười của loài người làm 4 loại: Niềm vui, bông đùa, tiếu lâm và nhạo báng. Cháu sẽ thấy loại đầu tiên ở giữa những người bạn và những người yêu nhau khi chuẩn bị đi nghỉ mát, bất cứ cái gì cũng làm họ cười được, một câu chơi chữ, một lời nói đùa. Thế nhưng bất kỳ lời nói hóm hỉnh nho nhỏ nào cũng dễ dàng đem đến nụ cười vào thời điểm đó cho thấy chúng không phải nguyên nhân thực sự. Nguyên nhân thật là gì thì chúng ta không biết. Một điều gì đó giống như điều đã được diễn tả trong nghệ thuật đáng ghét mà loài người gọi là: âm nhạc và một điều giống như vậy cũng xảy ra trên Thiên đàng - một sự gia tăng nhịp điệu khó tả của những cảm nhận tuyệt vời, hoàn toàn mù mờ đối với chúng ta. Những nụ cười vui mừng như vậy chẳng ích lợi gì cho chúng ta và cần phải ngăn cản.
Thêm vào đó, chính hiện tượng này là một điều ghê tởm và là sự nhục mạ tính thực tế và nghiêm khắc của Địa ngục.
Bông đùa cũng rất gần với vui mừng, một loại bọt cảm xúc sủi lên, bắt nguồn từ bản năng vui chơi. Cũng chẳng ích lợi gì lắm cho chúng ta. Đương nhiên thỉnh thoảng có thể dùng sự bông đùa này để làm con người hướng về một điều khác hơn điều Kẻ Thù muốn chúng cảm nhận hoặc làm theo, nhưng sự bông đùa trong chính bản chất của nó có những khuynh hướng hoàn toàn không ưa thích được; nó đẩy mạnh lòng nhân ái, can đảm, sự thỏa lòng và nhiều hiện tượng xấu xa khác nữa.
Khôi hài tiếu lâm bắt nguồn từ sự bất ngờ nhận thấy những điều phi lý trái cựa là một lãnh vực đầy hứa hẹn. Chú không chủ yếu nghĩ đến cái khôi hài sỗ sàng, tục tĩu mà những chuyên viên cám dỗ cấp thấp thường dựa vào, dù kết quả của nó cũng chẳng khả quan lắm. Về phương diện này, loài người được chia thành hai loại rõ ràng. Đối với loại thứ nhất thì "không có sự đam mê nào bằng sự ham muốn của xác thịt" và đối với những người này một câu chuyện mất đi tính khiêu dâm khi nó trở thành khôi hài. Còn loại thứ hai thì nụ cười và lòng ham muốn được khơi dậy đồng thời và do cùng một sự việc. Loại đầu tiên khôi hài về tình dục vì có nhiều dịp để nói những lời khiếm nhã, sỗ sàng. Loại thứ hai trau dồi những lời khiếm nhã, sỗ sàng để có cớ mà nói về tình dục. Nếu bệnh nhân của cháu thuộc loại thứ nhất thì cái khôi hài tục tĩu không giúp được gì cho cháu - chú không bao giờ quên được thời giờ mà chú đã phí phạm (những thì giờ hết sức nhạt nhẻo, vô vị) với một trong những bệnh nhân đầu tiên của chú trong những quán rượu và phòng hút thuốc trước khi chú học được định luật này. Hãy tìm hiểu xem bệnh nhân của cháu thuộc loại nào và phải cẩn thận để anh ta không khám phá ra điều này.
Muốn sử dụng tốt nhất những câu khôi hài chúng ta phải hướng về một phương pháp khác.
Đây là phương pháp đầy triển vọng đối với người Anh, là những người xem trọng tinh thần hài hước đến độ thiếu sót về lãnh vực này là thiếu sót duy nhất họ cảm thấy hờ thẹn. Tính khôi hài đối với họ là một ơn phước có thể dùng để an ủi mọi sự và bào chữa mọi điều (hãy lưu ý điểm này). Do đó đây chính là phương tiện vô giá để phá hủy sự hờ thẹn. Nếu một người cứ để người khác trả tiền cho mình thì đó là người "bần tiện", nhưng nếu anh ta khoe khoang về điều đó một cách khôi hài và nếu anh ta chê bai bạn bè đã bị anh chơi trội, thì anh ta không còn là người bần tiện mà là người có óc hài hước. Hèn nhát là điều đáng xấu hờ nhưng sự hèn nhát diễn tả bằng những lời phóng đại và cử chỉ hài hước lố bịch có thể được xem là chuyện khôi hài. Độc ác là điều đáng hờ thẹn, trừ khi người nhẫn tâm đó biến nó thành một trò đùa. Cả ngàn câu nói đùa tục tĩu và ngay cả phạm thượng cũng không góp phần vào việc đưa một con người xuống địa ngục nhiều bằng nhận biết rằng anh ta có thể làm hầu hết mọi điều anh muốn, không những không bị ai phản đối mà còn được nhiều người thán phục, nếu như điều đó được xem như một trò đùa vui. Anh bệnh nhân của cháu có thể hoàn toàn không biết gì về sự cám dỗ này vì việc coi trọng óc khôi hài của người Anh. Nếu có lúc nào anh ta nghĩ rằng đã đùa quá lố thì chỉ việc rỉ tai là anh đã tỏ ra "nghiêm túc quá" hay "thiếu óc khôi hài".
Nhưng sự nhạo báng là điều tốt nhất đối với chúng ta. Trước hết nó rất tiện dụng vì bất cứ ai cũng có thể huấn luyện để chế nhạo đức hạnh trong khi chỉ có người thông minh mới có thể nghĩ ra được những câu nói đùa hay về đức hạnh cũng như về bất cứ điều gì khác. Đối với những người chế nhạo thì lời nói đùa được hiểu ngầm. Không ai thực sự nói ra lời này nhưng mọi đề tài nghiêm trang đều được thảo luận như thể mọi người đã nhìn thấy khía cạnh lố bịch của chúng. Khi thói quen chế nhạo được hình thành, nó sẽ tạo cho người ta một bộ áo giáp hết sức vững chãi để chống lại Kẻ Thù. Ngoài ra, nhạo báng không đến nỗi nguy hiểm như những hình thức vui cười khác. Nó khác hẳn sự vui mừng; thay vì làm cho sáng suốt, nó làm trí óc u mê và cũng chẳng tạo được tình thân ái nào giữa những người hay nhạo báng.
Chú thân yêu của cháu.
Scrwetape
